2023 Was wederom een rijk filmjaar, waarbij er 440 verschillende titels in de Nederlandse bioscopen in première gingen. Traditiegetrouw kiest de Nederlandse filmpers elk bioscoopjaar de beste film. Eigenlijk een schier onmogelijke opgave, die verder gaat dan alleen maar (goede) smaak. Toch is er ook dit jaar weer na het optellen van de lijstjes van de individuele filmjournalisten een winnaar uit de bus gerold. Opvallend genoeg hoefden tegenpolen Oppenheimer en Barbie nu eens niet de strijd aan te gaan. Winnaar is Aftersun, het speelfilmdebuut van de Schotse filmmaker en scenarist Charlotte Wells.
Aftersun is een coming-of-age-drama waarin de volwassen Sophie terugkijkt op de vakantie die ze op elfjarige leeftijd had met haar vader in een resort aan de Turkse rivièra. Sophie stond na de scheiding van haar ouders aan het startpunt van haar puberteit, terwijl vader Calum worstelt met een nieuwe werkelijkheid na de scheiding van Sophies moeder.
Als beste Nederlandse film werd Oscar-kandidaat Sweet Dreams van Ena Sendijarević uitgeroepen, een satire over het Nederlandse kolonialisme dat zich afspeelt rond een suikerfabriek in Nederlands-Indië. Hoofdrollen zijn weggelegd voor Renée Soutendijk, Lisa Zweerman en Chris Nietveld.
Het juryrapport
Maar liefst 56 KNF-leden stuurden dit jaar hun lijstjes in voor beste film én beste Nederlandse film, een van de hoogste scores in jaren. “Echt een fantastisch filmjaar, vooral voor films waar je nog dagen over na kan denken” schreef een inzender. Een aantal collega’s waren enthousiast over een aantal specifieke titels, waaronder Oppenheimer (“Omdat hij nog zo lang bleef nasudderen in mijn hoofd”), over The Quiet Girl (“Het is vrij simpel; als je deze filmveelvraat een brok in de keel kunt bezorgen, heb je iets goeds gemaakt”) en over Anatomy of a Fall (“Omdat Sandra Hüller er gewoon bij moet zijn dit jaar)
Over I’m Perfectly Fine merkte iemand op: “Deze film luidt hopelijk, samen met Strange Way of Life, een trend in van korte films die een mooie tegenhanger zijn voor al die producties van drie uur en meer…”
De huidige onstuimige tijd zorgde bij weer een andere collega voor wat filosofische woorden: “In een tijd van schreeuwerigheid en polarisatie is het een verademing om te zien hoe filmmakers tegen de stroom inroeien. Houd het maar eens tijdje uit met je pijn en ongemak, probeer de ander te zien voor wie die werkelijk is. Zachte stemmen die tegen de verharding in fluisteren.”
Niet iedereen zocht zijn heil in de nieuwe filmoogst. “Wie heeft al dat nieuws nodig als je ook de rijke filmgeschiedenis kan induiken?” zei een inzender. “Dit jaar heb ik me bijvoorbeeld goed vermaakt met Douglas Sirk en Nicholas Ray. Geen van de top 3 haalt het bij bijvoorbeeld All That Heaven Allows of The Lusty Men.”
Over de Nederlandse films blijven de meningen – zoals elk jaar – weer sterk verdeeld. Een inzender koos voor de Nederlandse lijst drie documentaires (“De speelfilms blijven catastrofaal!”). Een ander was juist enthousiast over de speelfilmproductie: “Mijn Nederlandse top 3 bestaat zelfs uit allemaal debutanten. Dat belooft dus wat mij betreft wat voor de toekomst.”
En zelfs bij de criticasters klonk wel respect voor Nederlandse makers. Zo schreef een collega: “Qua Nederlandse films vind ik de oogst dit jaar magerder. Vorig jaar had ik een top drie met meer overtuiging, maar dat zegt niet dat ik deze films niet de moeite waard vind. Integendeel, kleine verhalen, sterk geacteerd die iets laten zien van opgroeien en klein en groter leed dat daarmee gepaard gaat. En de schoonheid van liefde en verbinding die daar doorheen kiert.”
De volledige overzichten
Beste bioscoopfilm 2023
1. Aftersun
2. Oppenheimer
3. Past Lives
4. Anatomy of a Fall
5. The Banshees of Inisherin
6. Pacifiction
7. Tár
8. Killers of the Flower Moon
9. Fallen Leaves
10. The Quiet Girl
11. Aurora’s Sunrise
12. The Eternal Daughter
13. Barbie
14. De bezette stad
15. Asteroid City
16. Perfect Days
17. Women Talking
18. The Blue Caftan
19. Babylon
20. Saint Omer
21. Spider-Man: Across the Spider-Verse
22. No Dogs or Italians Allowed
23. Das Lehrerzimmer
24. Return to Seoul
25. The Boy and the Heron
26. Le pot-au-feu
27. Inu-Oh
28. Guardians of the Galaxy Vol. 3
29. About Dry Grasses
30. All the Beauty and the Bloodshed
31. Godland
32. Hardcore Never Dies
33. Numb
34. Passages
35. Sisu
36. Suzume
37. The Maiden
38. Wonka
39. Marcel and the Shell with Shoes On
40. Living
41. The Holdovers
42. The Old Oak
43. Beau Is Afraid
44. Indiana Jones and the Dial of Destiny
45. Je verrai toujours vos images
46. Knock at the Cabin
47. Les enfants des autres
48. Nayola
49. Onder de blote hemel
50. Riceboy Sleep
51. Roter Himmel
52. Small, Slow but Steady
53. Talk to Me
54. Dalva
55. May December
56. Geographoes of Solitude
57. Une belle course
58. Maestro
59. Letzer Abend
60. Totém
Beste Nederlandse film 2023
1. Sweet Dreams
2. De bezette stad
3. Kiddo
4. Zomervacht
5. Toen we van de Duitsers verloren
6. Gerlach
7. Nummer achttien, the breath of life
8. Onder de blote hemel
9. Jippee No More!
10. Goodbye Stranger
11. Die middag
12. De man uit Rome
13. Dicht bij Vermeer
14. I’m Perfectly Fine
15. Hardcore Never Dies
16. Het verloren transport
17. Human Forever
18. Mijn grote broer
19. Rocco & Sjuul
20. Toen ik je zag
21. Daughters of the Sun
22. Beraber
23. Dearest Fiona
24. Burning Days
25. The President’s Daughter & the Richest Freeborn Lady
26. Grenzeloos verraas
27. Het smelt
28. Kung Fu Leeuw
29. Narcosis
30. Only You
31. Neem me mee
32. The Dmitriev Affair
33. Fijn weekend
tekst Nico van den Berg en Arjan Welles